Er niðurstöðum Hafró hallað?

Ég hef verið að velta fyrir mér að undanförnu niðurstöðu Hafró varðandi tillögur þeirra um heildarafla fyrir næsta fiskveiðiár og ég er eiginlega furðu lostinn af því, að enginn fréttamaður hafi kveikt á því hversu furðuleg ráðgjöfin er og ef við horfum á aðra sérfræðinga í öðrum stéttum, þá sjáum við t.d. veðurfræðinga vera oft í vandræðum með að spá 3 daga fram í tímann og oft stenst ekki einu sinni sú spá.

Við sáum líka í vetur alla helstu jarðeðlis- og eldfjallasérfræðinga vera komna í hár saman yfir því, hver þróunin yrði í jarðhræringunum í Grindavík, en hér er hins vegar Hafró búið að gefa út áætlaðan þorskkvóta, ekki bara fyrir næsta fiskveiðiár, heldur næstu 3 árin. Ótrúlegt að engir fréttamenn skuli fjalla um þetta.

Mín skoðun er hins vegar sú, að Hafró viti í raun og veru ekkert um stöðu fiskistofnana á Íslandsmiðum og þetta svokallaða togararall sé í raun og veru einhvers konar fálm í myrkri, sem aldrei skili neinu öðru en tilviljanakenndri niðurstöðu, enda segir það sig svolítið sjálft að það að toga á ákveðnum stað á ákveðnum tíma á hverju ári gefur einfaldlega bara þá mynd um hver staðan er á slóðinni á þeim tíma þegar togað er. Ef togað væri viku síðar fengist að sjálfsögðu allt önnur niðurstaða. Einnig verður að hafa í huga að togararallið er alltaf á þeim tíma, amk sum árin, þegar allt er vaðandi í loðnu og fiskurinn því allur uppi í sjó að éta og því algjör tilviljun, hvort að hann steypi sér niður á þeim tíma sem togað er eða ekki.

Gullkarfi. Ráðgjör Hafró varðandi gullkarfann síðustu 6 árin er gott dæmi um það, hversu algjörlega mislukkað þetta togararall er. Fyrir 6 árum síðan átti á þriggja ára tímabili sér stað mikill niðurskurður á gullkarfa, þrátt fyrir ítrekaðar athugasemdir frá togaraskipstjórum og nú er búið að leiðrétta niðurskurðinn því síðustu 3 árin er búið að auka kvótann í gullkarfa umfram það sem hann var skorinn niður hin fyrri 3 árin, en í rökum Hafró kemur þetta fram:

Að árgangar gullkarfa 2000-2007 eru sagðir uppistaða gullkarfaaflans 2023, en að árgangar frá árunum 2009 séu metnir slakir.

Svo spurningin er því þessi: 

Hefði því gullkarfakvótinn ekki átt að vera meiri fyrri hluta þessara 6 ára, heldur en þessa seinni hluta fyrst að nýliðun í gullkarfa er léleg frá 2009, þeas ef eitthvað er að marka ráðgjöf Hafró.

Afleiðingar

Í sögulegu samhengi er og hefur þorskstofninn á Íslandi sennilega aldrei verið stærri, það sýna aflatölur allt  í kringum landið, það er einfaldlega allstaðar þorskur, en þar sem við fáum ekki að veiða hann, þá gef ég mér það að ráðherra muni gera eins og fyrirrennarar hennar og fara algjörlega að ráðgjöf Hafró.

En hvað kostar þetta okkur? Fyrir okkur hér í Vestmannaeyjum verður þetta að óbreyttu mikið högg, því að til þess að fæða á aðra milljón tonna af þorski allan ársins hring þá er augljóslega, að öllu óbreyttu, hægt að gleyma öllum loðnuveiðum. Sama gildir um humarveiðar og ömurlegt að horfa upp á myndbönd hjá mönnum sem eru að rista upp stórþorsk, sem er fullur af smáþorsk víða um land.

Áfallið er því mikið. Þetta þýðir líka það að strandveiðar eru í uppnámi og þá sérstaklega ef að spár Hafró rætist um niðurskurð á þorskkvótum eftir næsta fiskveiðiár. Kvótasetning á grásleppu mun klárlega fjölga þeim bátum sem neyðast til þess að fara á strandveiðar, enda mun Hafró gera það sama og þeir hafa alltaf gert við kvótasetningu á nýrri tegund, skera hana verulega niður. Margir munu því selja, enda snérist þetta bara um peninga hjá flestum sem börðust fyrir grásleppu í kvóta og fleiri þorpum mun blæða út í framhaldinu.

En hvers vegna er þetta svona?

Í fjölda mörg ár hef ég heyrt sögur um það að Hafró sé í raun og veru stjórnað af stórútgerðinni og flest vitum við að stjórn Hafró er jú skipuð fulltrúum hagsmunaaðila, en sjálfur hef ég átt svolítið erfitt með að trúa því að þetta sé þannig, en að undanförnu hef ég horft á nokkra ágæta þætti á samstöðinni sem vinur minn, Grétar Mar, er með um sjávarútvegsmál. Nú nýlega voru 2 þættir þar sem hann fékk í sitthvoru lagi einn af æðstu stjórnendum Hafró í settið. Margt var nú skrýtið við málflutning fulltrúa Hafró, en mig rak á rogastans þegar ég heyrði báða þessa aðila tala um það, hversu mikilvægt það væri fyrir Íslenskan sjávarútveg að vera með þessa vottun um sjálfbærni til þess að hagsmunaaðilar fengu nú hæstu verðin fyrir afurðirnar, sem og mikilvægi þess að tryggja afkomu og stöðugleika hjá hinum stærstu útgerðum. Að sjálfsögðu var þeim báðum bent á, að Hafró ætta að sjálfsögðu fyrst og fremst að vera að rannsaka stöðu fiskistofnanna, en ekki hvað hagkvæmast væri að veiða fyrir stórútgerðina.

Reyndar var mjög sérstakt í einum þættinum að þar kom fram að í viðtali rétt fyrir aldamótin 2000 við þáverandi formann LÍÚ, Friðrik J. Arngrímsson, tjáði hann sig um það, að sennilega væri hagkvæmast fyrir stórútgerðina að aflaheimildir í þorski væru bara svona ca.+/- 200 þúsund tonn og merkilegt nokkuð, þannig hefur þetta verið síðan þá. Gallinn er bara sá, að þetta kostar okkur þjóðina amk 100 milljarða í tapaðar tekjur á hverju einasta ári.

Niðurstaða

Niðurstaða mín í þessu er því óhjákvæmilega sú að sennilega væri skynsamlegast að leggja Hafró niður í núverandi mynd og taka upp sambærilega aðferð við að mæla fiskistofnana og norðmenn nota t.d. En að óbreyttu eru bara mjög erfiðir tímar framundan í íslenskum sjávarútvegi og lengi getur vont versnað.

 

Hver er flóttaleið Eyjamanna?

Það var ýmislegt rætt á tíma mínum á Alþingi í síðasta mánuði, en margt miklu fleira sem ég hefði viljað koma á framfæri og koma að en vonandi kemur það síðar.

Ég náði þó að halda ræðu um málefni Grindvíkinga sem og þetta fáránlega kvótakerfi, en eftir að tíma mínum á þingi lauk núna í maí, þá sat ég svolítið uppi með þessa spurningu sem kemur fram í fyrirsögninni, en í einum matmálstímanum lenti ég á spjalli við Þorvald Þórðarson, eldfjallafræðing, sem einmitt spurði mig þessara spurningar um leið og hann heyrði að ég væri frá Vestmannaeyjum.

Ég rifjaði upp að 1973 veit ég að hugmyndin var sú, að ef innsiglingin til Heimaeyjar myndi lokast þá stóð til að rjúfa Eiðið. Sem betur fer kom ekki til þess, en staðan í dag er hins vegar þannig að nú er búið að byggja svo mikið á Eiðinu að sá möguleiki er ekki lengur, að því að ég veit best, í boði og að sjálfsögðu vonar maður það svo sannarlega að maður eigi aldrei eftir að upplifa eldgos aftur hér í Eyjum, en spurningin frá Þorvaldi vísaði að sjálfsögðu til þess að  sprungan sem gosið 1973 kom á, liggur frá Surtsey, austanmegin á Heimaey og alla leið upp í Eyjafjallajökul og hann tók sem dæmi ef það kæmi nú t.d. gos og hér myndaðist sprunga sem næði hugsanlega alla leið frá flugvellinum og austur fyrir Klettsnef og hver flóttaleiðin væri ef höfnin lokaðist bara á einum sólarhring. Mitt svar í þessum matartíma var nú bara þannig að ég veit einfaldlega ekki til þess að það sé til nein flóttaleið og sennilega yrði maður bara að flýja upp í fjöll.

Ég hef verið að velta þessu aðeins fyrir mér að undanförnu, því að nú liggja fyrir hugmyndir um að gera stórskipaviðlegukant til móts við Klettsnefið, sem klárlega yrði heldur aldrei nein flóttaleið. Mér hefur reyndar verið sagt að sú hugmynd byggist á einhverjum pælingum um það að það þurfi að koma nýtt gámasvæði tengt uppbyggingunni hjá Laxey austur á eyju, en mér hefur líka verið bent á það að þó svo að gámaflutningar í gegn um miðbæinn okkar sé nú ekki heppilegt, þá væri nú svo sem kannski ekkert mikið mál, ef þetta væri eitthvað mikið magn, að keyra því bara að næturlagi, en það er einmitt mín skoðun og hefur verið það lengi, að stórskipaviðlegukantur fyrir Eiðinu sé lang heppilegasti staðurinn og sú staðsetning væri því þá að sjálfsögðu flóttaleið.

Nú veit ég ekki hvort að þetta mál hafi verið rætt hér hjá bænum eða í Almannavarnarráði og mig langar því að framlengja þessa spurningu til þeirra sem þar sitja og væri forvitnilegt að vita það, hvort að hér sé einhver flóttaleið ef allt færi á versta veg og ég trúi eiginlega ekki öðru en að hér sé amk einhverskonar B-plan.

Vonandi eru amk 1000 ár í næsta gos, en það breytir ekki því að eitthvað hlýtur þetta mál að hafa verið skoðað og ef við skoðum þetta eins og þetta lítur út t.d. hjá vinum okkar í Grindavík, þá eru 2 vegir inn í bæinn lokaðir núna út af síðasta gosi, en þeir eiga samt eftir Suðurstrandarveg og höfnina, en hér í Eyjum, eftir því sem ég veit best, höfum við bara höfnina.

Ég ræddi þetta lauslega í þingflokknum og mér var bent á að þetta mál myndi sennilega falla undir dómsmálaráðherra.

Gleðilegt sumar 2024

Lundinn settist upp þann 17. sem er í samræmi við venjuna, sem er ca. 13.-20. apríl. Reyndar hafði ég ekkert kíkt eftir honum áður enda var mjög kalt og þann 16. voru fjöllin hvít af snjó, en lundinn er nú harður af sér og getur vel verið að hann hafi komið eitthvað fyrr, en ég frétti af honum fyrst á sjónum við Eyjar 13. apríl. 

Þetta er alltaf jafn skemmtilegt og táknar fyrir mig komu sumars, reyndar munum við sjá að öllum líkindum af lunda fyrstu dagana eftir að hann kemur, enda held ég að þetta sé aðallega fullorðni fuglinn sem kemur fyrst og er því upptekinn af því að hreinsa og grafa út holurnar sínar. 

Í vetur hef ég ótrúlega oft lent í spjalli um málefni tengd lundanum hér í Eyjum og þá fyrst og fremst um skýrslu Erps frá því í fyrra vor, tek það fram að ég hef ekki lesið hana sjálfur, en mér er sagt að í henni komi fram að Erpur telji að afladagbækur í úteyjum séu rangar og að veiðin sé í raun og veru miklu meiri heldur en gefið er upp, ótrúlegt ef haft er í huga að í sumum úteyjum ná afladagbækur alveg aftur á miðja síðustu öld og hafa margir verið mjög heitt í hamsi út af þessu hjá honum og það hefur verið nefnt við mig að réttast væri að leggja niður Náttúrustofu suðurlands, en það er þá eitthvað sem heyrir þá algjörlega undir Vestmannaeyjabæ.

Það sem mér er kannski efst í huga núna er bæði þessar ályktanir frá óbyggðanefnd varðandi fjöllin og úteyjarnar í Vestmannaeyjum og vill ég nota tækifæri og lýsa yfir ánægju með framgöngu bæjarstjórnar Vestmannaeyja, en mestar áhyggjur hef ég af stöðunni í lífríkinu við Vestmannaeyjar og þá sérstaklega í hafinu og svolítið sérstakt að hugsa til þess að fyrrum forstjóri Þekkingarseturs Vestmannaeyja, Páll Marvin Jónsson, reyndi á sínum tíma að ná samningum við ríkið um að ríkið fengi yfirráðarétt yfir fjöllunum hér gegn því að Þekkingarsetrið fengi einhverja fjármuni frá ríkinu, en sem betur fer tókst að stöðva það mál, en nú ætlar núverandi forstjóri Þekkingarseturs Vestmannaeyja, Hörður Baldvinsson, að fara á fullt með þetta verkefni sitt að veiða rauðátu og það með stuðningi Hafró sem, ef ég skil málið rétt, ætlar að leggja til togara í verkefnið. Mjög sérstakt allt saman þegar haft er í huga að sáralítið sást af loðnu hérna á vertíðinni og lítil eða engin veiði hefur verið utan við 12 mílurnar, sem hlýtur að teljast óeðlilegt, en ætti að vera ef nóg æti væri á slóðinni en hafa verður í huga að allt sem við tökum úr hafinu hefur áhrif á lífríkið og þegar æti skortir, þá byrjar það fyrst að sjást á fuglastofninum, en vonandi verður þetta í lagi.

Það sást mikið af lunda þann 17. Vonandi verður mikið af lunda hér í sumar og vonandi mikið af pysju í haust.

Gleðilegt lunda sumar allir.

 

Framtíðarsýn

Að undanförnu hefur verið mikil umræða um hugsanlegar breytingar á Vestmannaeyjahöfn, bæði við Löngu og austur í Brimnesfjöru með garði út fyrir Klettsnef, á fésbókinni og fékk ég fyrir nokkru síðan þá spurningu hver mín framtíðarsýn væri á þessum svæðum sem og öðrum sem tengjast höfninni. 

Að mörgu leyti skil ég vel þá skoðun sumra að vilja ekkert inni í Löngu, sem og ekki heldur í Brimnesfjöru og að vissu leyti er ég algjörlega sammála ályktun Ferðamálasamtaka Vestmannaeyja um það, að fjaran á móti Klettsnefinu sé nú kannski ekki heppilegasti staður fyrir gáma en um þetta má, og verður sjálfsagt deilt áfram, en sjálfur hef ég meiri áhyggjur af þessum varnargarði sem á að standa þarna til varnar innsiglingunni, en þar er sjólagið einmitt gríðarlega slæmt í austan brælum og ef ekki yrði gerður brimbrjótur austan við garðinn, þá yrði sá garður varla langlífur.

En hver er mín framtíðarsýn?

Ég hef alltaf séð fyrir mér uppbyggingu fyrir Eiðinu, stórskipaviðlögukant sem væri þá helst með tveimur viðlöguköntum fyrir skip allt að 3 til 400 m löng. Þar væri síðan hægt að taka á móti ferðamönnum sem færu þá í gegnum göngin, bæði gullna hringinn og austur í jökulsárlón og í raun og veru væri þetta að einhverju leyti hægt, þó að það væru ekki komin göng, enda hafa ferðamenn farið í dagsferðir í rútum með Herjólfi upp á land og þá kannski stoppa skipin aðeins lengur hér hjá okkur, enda dugar varla dagurinn til þess að skoða allt það sem er í boði hér í Eyjum. 

En hver er framtíðarsýn mín varðandi innsiglinguna?

Ég tel gámasvæði austur í Brimnesfjöru EKKI sniðuga hugmynd út af svo mörgum ástæðum t.d. vegna náttúruspjalla, einnig er ljóst að mikil vandamál myndu skapast ef flytja ætti alla gáma frá höfninni austur í Brimnesfjöru. Helsti kosturinn væri kannski þá, að það sem kæmi í framtíðinni frá Laxey þyrfti þá ekki að fara í gegnum bæinn, en mér finnst persónulega gallarnir við hugmyndina vera fleiri en kostirnir. 

Varðandi innsiglinguna sjálfa þá sé ég hana alltaf fyrir mér eins og hún er núna. Klettsnefið með iðandi fuglalífi og hraunið á móti, Klettsvíkin síðan með allri sinni fegurð og þegar innar kemur, Skansinn með þeirri uppbyggingu sem þar hefur þegar orðið og þar á víkinni, allur nýmálaður og skveraður Blátindur eins og þegar hann var hvað flottastur með jafnvel fallbyssu á hvalbaknum, enda var hann í einhvern tíma varðskip íslendinga og að sjálfsögðu væri flaggað á hverjum degi uppi í siglutré. Hugsanlega væri hægt að nota hann í eitthvað tengt ferðaþjónustunni eða jafnvel sem skólaskip, en aðal atriðið er kannski að þessi síðasti trébátur sem smíðaður var í Vestmannaeyjum væri sýnd sú virðing sem honum ber sem minnisvarði um það tímabil sem lagði grunninn að því samfélagi sem við búum í í dag.

Nú veit ég að minjastofnun sendi sérfræðing fyrir nokkrum árum síðan til þess að taka út Blátind og að skýrsla var gerð, þar sem mér er sagt að m.a. komi fram hugmyndir um bæði hvernig best væri að gera hann upp og eins, hvernig hugsanlega væri hægt að fjármagna það og að sú skýrsla sé til hér í Vestmannaeyjum. Gaman væri ef einhver væri til í að birta hana, virðingarfyllst. 

 

Saga Landeyjahafnar (smá viðbót)

Það eru mikil vonbrigði að ráðherra skyldi ekki komast til Eyja til þess að mæta á fundinn í kvöld, en svona til gamans, hvernig er saga Landeyjahafnar út frá mínu sjónarmiði?

Ég tók þátt í bæjarstjórnarkosningunum vorið 2006 og fékk þá á mig þessa spurningu: Hvort myndir þú vilja göng, Landeyjahöfn eða nýja, hraðskreiðari ferju til Þorlákshafnar?

Fyrsta svarið var auðvelt, göng væru alltaf nr. 1. Annar valkostur var hins vegar flóknari fyrir mig, vegna þess að ég hafði t.d. lesið bækur eins og Öruggt var áralag þar sem fjallað er um langafa minn, Sigga Munda, og þegar útgerð var frá Landeyjasandi, með öllum þeim hörmungum sem þeim fylgdu.

Ég hafði einnig rætt þetta við afa minn og nafna úr Keflavík, sem var einn af þeim sem keyptu flakið af Surprise sem strandaði í Landeyjasandi árið 1966, ef ég man rétt, og lenti hann í miklum hremmingum við að rífa það.

Einnig hafði ég hlustað eftir því sem góður vinur minn, Gísli Jónasson heitinn, hafði að segja varðandi hreyfingarnar á sandinum. Einnig var það eitt af því fyrsta sem gömlu trillukarlarnir sögðu við mig þegar ég var að byrja í útgerð, passaðu þig á því að lenda ekki uppi í sandi. Þessu til viðbótar, þá stundaði ég netaveiðar á Pétursey VE sumarið 2004 einmitt uppi í sandi og kynntist því vel hversu ofboðslega sjórinn er fljótur að rjúka upp, og þá jafnvel við engan vind.

Niðurstaða mín var því afar einföld: Ferja sem gæti farið á 1,5 tíma til Þorlákshafnar og tekið 1000 farþega og 250 bíla væri klárlega valkostur nr. 2 hjá mér. En eins og við vitum þá varð Landeyjahöfn fyrir valinu, að mörgu leyti skiljanlegt, styttri siglingatími en samt miðað við vegalengd, sambærilegur ferðatími og valkostur nr. 2 hjá mér  miðað við höfuðborgarsvæðið. 

Margir vöruðu við þessari leið og þá sérstaklega reyndir sjómenn, en á þá var ekki hlustað.

Í janúar 2007 var haldinn stór fundur uppi í höll, þar sem Gísli Viggósson og félagar voru að kynna þetta verkefni. Ég ákvað að mæta og láta sannfæra mig um að þetta gæti gengið, en það fór nú ekki betur en svo að fyrsta hugsunin eftir að ég gekk út af þessum fundi var, að menn væru bara hreinlega stór bilaðir. Ástæðan fyrir þessu var, að í kynningunni hjá Gísla Viggóssyni kom fram, að í vondum veðrum yrðum við að reikna með því að ferjan myndi rekast í, í innsiglingunni (þess vegna voru sett rör sitt hvoru megin í innsiglingunni, en þau hurfu eftir fyrsta árið eða svo). Einnig gætum við í verstu veðrum mátt búast við því, að ferjan tæki niður inn og út úr höfninni, en þetta eru að sjálfsögðu hlutir sem að vissulega hafa gerst að einhverju leyti, en að sjálfsögðu engin gerir á farþegaferju, hvað þá á öðrum skipum. 

En til þess að reyna að fá einhver svör fór ég ásamt vini mínum eftir fundinn niður á það sem hét þá Café María og hitti þar einmitt Gísla Viggóssyni og óskaði eftir því að fá að leggja fyrir hann eina spurningu. Spurningin var svo hljóðandi: Nú er höfnin svo austarlega, hvað með austanáttina? Og svarið: Hafðu engar áhyggjur vinurinn, það kemur eiginlega aldrei austanátt í Eyjum.

Nú veit ég að Gísli þekkti ekki mig eða mína þekkingu, en þegar ég bæti þessu öllu við þá fullyrðingu frá Gísla Viggóssyni um það að höfnin yrði að vera á þessum stað, vegna þess að þarna væri skjól í suðvestan áttinni, þá var niðurstaðan hjá mér alveg skýr, þetta getur aldrei gengið og hefur ekki gengið í bráðum 14 ár. 

Mér er líka minnisstætt í lok ágúst 2010 þegar þáverandi bæjarstjóri í Vestmannaeyjum skrifaði grein í Eyjafréttir með þessum orðum: Stoltur af því að við í bæjarstjórninni stóðum af okkur allar úrtölu raddirnar. Daginn eftir lokaðist höfnin í fyrsta skipti og vandræðagangurinn hófst. 

Fyrr um sumarið 2010 er mér kunnugt um að það kom fyrirspurn frá Þorlákshöfn um hvað ætti að gera við aðstöðu Herjólfs þar, og svar frá Eyjum að það væri óhætt að rífa þetta, við ætlum ekkert að sigla þangað oftar. 

Ég sé stundum á fésbókinni að sumir eru á þeirri skoðun að kannski hefði verið best, ef aðstaðan í Þorlákshöfn hefði verið rifin, en ég stór efast um að það hefði nokkuð lagað Landeyjahöfn og eins og núverandi bæjarstjóri í Þorlákshöfn skrifaði í grein fyrir nokkrum árum síðan: Þorlákshöfn mun áfram vera varahöfn fyrir Vestamannaeyinga um ókomin ár. 

En svona er jú staðan bara í dag. En hvað á að gera?

Uppástungurnar eru fyrir löngu síðan orðnar óteljandi. Margs konar útfærslur á lengri görðum eða varnargörðum sem að öllum líkindum eiga allar það sameiginlegt, eftir því sem ég hef heyrt frá einstaka starfsmönnum Vegagerðarinnar, muni að öllum líkindum bara stækka vandamálið. 

Einnig hefur verið nefnd sú hugmynd að veita Markarfljótinu í gegnum höfnina, sem ég tel ekki sniðugt vegna leirburðar og straums, en sjálfur hef ég frá upphafi verið á þeirri skoðun, að einfaldast væri að setja upp ca. 4 sjódælur inni í höfninni og láta þær dæla út úr höfninni, til þess að koma í veg fyrir að sandur gangi inn í höfnina og auka þá líkurnar á því að auðveldara sé að opna hana, en að sjálfsögðu yrði að vera hægt að slökkva á þessum dælum (ég bar þessa hugmynd upp á stórum fundi í ráðhúsi Vestmannaeyja í október 2015, en henni var hafnað af þáverandi starfsmanni Vestmannaeyjabæjar á þeim forsendum að þetta væri allt of dýrt). En er það svo? Nýjasta nýtt var þessi sanddælubúnaður sem átti að vera tengdur við krana, sem átti að vera staðsettur uppi á garðinum, en þannig að hann væri færanlegur, en hætt var við þetta eftir því sem mér var sagt, vegna þess að kraninn sem átti að kaupa átti, þegar betur var að gáð átti ekki að þola nema 15 metra vindstyrk, en spurning hvort ekki væri hægt að fá öflugri krana í verkið?

Staðan í dag er því, eins og áður hefur komið fram, að mestu óbreytt frá því haustið 2010. Reyndar hefur aðeins hrunið úr báðum görðunum, en hvað sem verður þá vonar maður samt svo sannarlega að ráðherra eða vegamálastjóri komi með einhverjar lausnir, eða amk einhverjar hugmyndir að lausnum, svona þegar að fundur verður haldinn. Ef ekki, þá er að mínu mati krafan einfaldlega sú, að strax verði hafist handa við að klára rannsóknir varðandi hugsanleg göng. 

 

Ég hlaut að gleyma einhverju og þess vegna kemur hérna smá í viðbót.

Fyrir bæjarstjórnarkosningarnar 2014 boðaði Árni Johnsen heitinn, fyrrverandi Alþingismaður til opins fundar með frambjóðendum niðri í Café Kró, til þess að hvetja okkur, sem voru þarna í framboði, að einbeita okkur í gangna hugmyndinni vegna þess, að hann hefði verið á fundi hjá Vegagerðinni nokkrum dögum áður, þar sem starfsmenn Vegagerðarinnar hefðu tilkynnt honum að þeir teldu að Landeyjahöfn gæti aldrei orðið heilsárshöfn.

Svolítið sérstakt þegar haft er í huga, þá minnir mig að núverandi bæjarstjóri Vestmannaeyja hafi einmitt sent fyrirspurn á Vegamálastjóra á síðasta kjörtímabili með einmitt þessari spurningu, um það hvort að það væri hugsanlega að Landeyjahöfn yrði aldrei heilsárshöfn, en mig minnir að svörin hafi verið á þá leið að stefnt væri á að Landeyjahöfn, en verkið væri í þróun. 

Ég hef stundum verið spurður út í það, vegna greinaskrifa minna, hvar ég hefði sett höfnina ef ég hefði haft eitthvað um málið að segja á sínum tíma. Nú þekkjum við Eyjamenn það ansi vel að sigla til Eyja í austan brælu, en þá er oftast farið með fjörunni nánast alla leið, en svo er beygt yfir Álinn og Flúðirnar til móts við Eyjar, en einmitt þar, svona ca. í beinni uppi á landi tekið frá Smáeyjum, þar er alltaf logn í austan áttum. Ég hefði síðan haft vestari garðinn aðeins lengri, svipað og í Þorlákshöfn, þannig að bein lína út frá innsiglingunni hefði verið beint á Faxa. 

Að mínu mati hefði þessi útfærsla á höfninni verið betri, en að sjálfsögðu hefði þurft að setja einhvers konar sandfangara suðaustur af þessari höfn, en þessi hugmynd er, eins og svo margar aðrar, án ábyrgðar.

Mig langar að benda á mjög góða grein frá vini Guðlaugi Ólafssyni, fyrrverandi skipstjóri á Herjólfi, en hún er reyndar bara á fésbókinni, en ma kemur þar fram reynsla Gulla að fara sem lóðs með Belgunum á Galiley, en þrátt fyrir miklu öflugra grafskip heldur en Álfsnesið, þá gátu þeir bara samt unnið í 1,5 metra öldu eða minni.

Vonandi kemur ráðherra eða forstjóri Vegagerðarinnar með eitthvað nýtt til málanna.

 

Áramót 2023-24

Árið 2023 byrjaði með mikilli kuldatíð hér í Eyjum þar sem allt fór á kaf í snjó, og í sjálfu sér hefði ég eiginlega frekar viljað það heldur en þennan klaka sem er hérna núna, en þetta stóð nú stutt yfir.

Vertíðin var eins og árið allt, allt fullt af fiski, vantar bara aflaheimildir. 

Lundinn kom á sínum tíma og í gríðarlegu magni eins og síðustu ár. Sjálfur komst ég til Grímseyjar í lok júlí, enn eitt árið og það er svo skrítið að maður er varla farinn frá Grímsey, þegar manni er farið að langa til að koma þangað aftur. 

Pysjufjöldinn í Eyjum í ár var í lægri kantinum miðað við síðustu ár, en samt mun meiri heldur en hrun árin 2008-2013. 

Í fyrsta skipti á ævinni skellti ég mér á strandveiðar í sumar og upplifði þetta ævintýri sem strandveiðarnar eru, en það voru gríðarleg vonbrigði að enn og aftur eru veiðarnar stöðvaðar áður en tímabilinu er lokið. Og enn og aftur fór ég á línuveiðar í haust og náði í einhver 30 tonn, en kvótaleigan er orðin tómt rugl og ofboðslega erfitt að hafa eitthvað út úr þessu. 

Gengi fótboltaliða okkar voru gríðarleg vonbrigði, vægast sagt. Vonandi verður það betra á næsta ári.

Í handboltanum hins vegar, náðum við frábærum árangri.

Í haust rættist síðan draumur konunnar um að fara í ævintýraferð til Egyptalands og fórum við m.a. í siglingu á Níl, úlfaldareið og kláruðum svo ferðina á brúðkaupafmælisdaginn með því að heimsækja Konungadalinn ásamt ýmsum hofum. 

Árið hefur því bara verið nokkuð gott, þrátt fyrir að við Eyjamenn höfum, eins og svo oft áður, lent í vandræðum með samgöngurnar hjá okkur og auk þess vorum við í vandræðum með rafmagn síðasta vetur og vatnið hugsanlega þennan vetur, þannig að ýmislegt hefur gengið á. 

Vonir og væntingar fyrir 2024.

Pólitíkin: Já, ég er í Flokki fólksins, varaþingmaður, fékk reyndar ekki að leysa neitt af á síðasta ári en vonandi verður það á nýja árinu. Margir stjórnmálaspekingar spá því reyndar að ríkisstjórnin muni springa í vetur og að það verði kosið í vor, en ég er nú ekki eins viss um það, enda þekkt að ríkisstjórnir sem engjast um í dauðastríðinu og hafa ekkert fram að færa, hanga nú á því bara stólanna vegna en það kemur annars bara í ljós. Hef reyndar aðeins verið að kynna mér frumvarp Matvælaráðherra um breytingar á kvótakerfinu og ég auglýsi hér með eftir einhverjum Vinstri grænum, sem veit hvað er að gerast með þennan flokk, en frumvarpið er fyrst og fremst árásir á trillukarla og ekkert annað eiginlega í því. 

Vonandi verður mikið af lunda í sumar eins og í fyrra og vonandi verður af pysju og helst meira heldur en í fyrra.

Vonandi gengur okkur betur í fótboltanum í sumar heldur en í fyrra.

Samgöngumálin okkar eru, eins og oft áður, mikið í umræðunni og sjálfur er ég nú eiginlega hættur að nenna að svara öllu því bulli, sem maður sér á fésinu, en vonandi verða tekin alvöru skref í áttina að alvöru lausnum á samgöngumálum okkar á nýja árinu og vonandi heldur vatnsleiðslan þangað til við fáum nýja. 

Annars verður árið 2024 risastórt ár hjá árgangi 1964 og klárlega verður eitthvað um stór veislur hjá árganginum. Reyndar var árgangurinn óvenju stór á sínum tíma, en um leið ótrúlega margir sem er horfnir af sjónarsviðinu og það allt of margir á jafnvel besta aldri. 

Óska öllum Eyjamönnum og landsmönnum gleðilegs nýs árs. 

 

Jólin, einu sinni var

Jólin eru tími barnanna ásamt fjölskyldum þeirra og hjá mér, eins og svo mörgum öðrum, þá rifjast ýmislegt upp um hvernig þetta var, þegar maður var barn sjálfur.

Í minningunni var alltaf mikill spenningur heima hjá mömmu þegar hún dró fram litla jóaltréð okkar, sem mig minnir að hafi verið innan við metur á hæð, en við systkinin fengum að hjálpa til við að setja bæði kúlur og allskonar fígúrur á tréð. Mamma setti svo ljósaseríu á tréð og svo englahár yfir og ég man, hvað okkur fannst þetta æðislega flott. 

Ekki minnkaði fjörið þegar mamma bakaði fyrir jólin, en hún bakaði alltaf brúntertu með þykku kremi á milli, en það var mikil veisla þegar hún skar endana af. 

Mamma passaði líka alltaf upp á það, að við fengum nýja flík fyrir jólin eins og hefð var og er að einhverju leyti enn. Ekki var nú úrvalið mikið hér í Eyjum, en oft keypti hún efni og saumaði á okkur systkinin, en jólin og jólafríið var nú oftast þannig að í minningunni var oftast allt á kafi í snjó á veturna hér í Eyjum, annað en í dag. Mesta fjörið var þá, eins og núna, á Stakkóinu og skemmtilegast var þegar maður náði sér í stóran bút úr byggingaplasti og kom það fyrir að jafnvel 20-30 krakkar hentu sér á plastið og renndu sér í einni kös niður Stakkóið. 

Þegar maður var aðeins eldri, þá var nú oft aðal fjörið að teyka hér í Eyjum, eitthvað sem væri nú eiginlega ekki hægt í dag, enda flestir bílar í dag með plast stuðara að aftan, annað en í gamla daga, en sumir bílstjórarnir voru reyndar ansi erfiðir og ég man alltaf eftir einum olíubílstjóra á olíubíl, sem hafði þann sið að smyrja afturstuðarann á olíubílnum með feiti, sem kostaði manni nokkur vettlingapör á þeim tíma.

Við systkinin fengum alltaf töluvert af pökkum og var oft mikill spenningur að sjá hvað maður fengi, ekki hvað síst frá afa og ömmu í Keflavík, en það eru akkúrat 10 ár í haust síðan amma kvaddi og sérstakt að upplifa það fyrir þessi jól, að nú erum það við, ég og frúin, sem skrifum frá afa og ömmu og það á 10 pakka og mér skilst að það sé fjölgun á næsta ári í hópnum.

En jólin eru líka tími til að minnast þeirra sem eru farnir, en núna í janúar eru 10 ár síðan Inga systir kvaddi okkur, en pakkarnir frá henni voru alltaf hálfgert ævintýri út af fyrir sig, enda lagði hún mikið upp með að festa allskonar sælgæti og fígúrur utan á pakkana, sem og litlum leikföngum, handa börnunum okkar.

En já, minningin um þau sem eru farin lifir með okkur hinum.

Fyrir mína hönd og minnar fjölskyldu óska ég öllum Eyjamönnum og landsmönnum Gleðilegra jóla.

Að gefnu tilefni

Við hjónin fórum til Reykjavíkur um síðustu helgi, sem er í sjálfu sér algjört aukaatriði, en við gistum í miðbæ Reykjavíkur, beint á mathöllinni við Hlemm en á föstudagskvöldið ætluðum við einmitt að fara út að borða á einhverjum af þessum nýju stöðum í miðbænum, en allstaðar þar sem við komum var biðröð út að dyrum og tók töluverðan tíma að finna stað með lausu borði, enda allt fullt af ferðamönnum í miðbæ Reykjavíkur sem og víðar á suðurlandinu. 

En hvernig er samanburðurinn á við Vestmannaeyjar?

Hér hafa flestir veitingastaðir lokað og loka mjög margir yfir vetrarmánuðina eða um leið og ferðir í Landeyjahöfn fara að detta út á haustin. Þeir staðir sem ennþá hafa opið og gera sitt besta til þess að halda uppi lágmarks þjónustustigi, eiga oft mjög erfitt yfir vetrarmánuðina enda eru engir ferðamenn hér. 

En hvað er til ráða?

Nú liggur fyrir að verið er að klára neðansjávar göngin milli Straumey og Sandey í Færeyjum, samtals 10,8 km. Farið er niður á 155m dýpi fyrir neðan sjávarmál og áætlaður heildarkostnaður á göngunum eru 17,2 milljarðar ískr. Ef við setjum þetta í samhengi miðað við göng á milli lands og Eyja, þá yrðu þau ca. 18 km löng og myndu kosta innan við 30 milljarða, miðað við þessar forsendur hjá þeim í Færeyjum. Þess má geta að Færeyingar stefna á að gera amk 4 göng í viðbót á næstu árum.

Á ágætum fundi sem ég mætti á fyrir forvitni sakir síðasta vetur, þar sem umræðuefnið var göng milli lands og Eyja, kom fram að heildar kostnaður á Landeyjahöfn + ný ferja + rekstur á ferjunni fyrstu 12 árin væru um 44 milljarðar króna, sem að augljóslega er þá mun hærri upphæð heldur en hugsanleg göng og augljóslega þyrftu engin veitingahús að loka yfir vetrarmánuðina ef hægt væri að aka á milli lands og eyja. 

Einnig kom fram á fundinum að í sjálfu sér væri ekkert mál að fjármagna göngin, enda t.d. allir lífeyrissjóðir fullir af fjármagni sem og bankarnir sem græða á tá og fingri þessi árin. Hlutabréf hafa hins vegar að undanförnu aðeins lækkað í verði og því nokkuð augljóst að amk einhverjir fjárfestar eru að leita að fjárfestingarverkefni, en hvers vegna er þá ekkert að gerast í málinu?

Fyrir nokkrum dögum síðan heyrði ég að bæjarstjórinn okkar eyjamanna var í viðtali á Bylgjunni um hugsanleg göng, en það vakti sérstaka athygli mína að í máli bæjarstjórans kom fyrst og fremst fram að þetta snérist aðallega um einhvers konar vinnugöng, þannig að hægt væri að koma rafmagns- og vatnsleiðslum í gegn, en ekki um alvöru göng. Mjög sérstakt.

Að gefnu tilefni, það er nú þannig með okkur eyjamenn að við höfum alltaf þurft að berjast fyrir okkar og því gríðarlega mikilvægt að þau skilaboð sem við sendum út á við séu alveg skýr. Við höfðum tækifæri í aðdragandanum að gerð Landeyjahafnar, en nú vitum við að Landeyjahöfn er fyrst og fremst sumarhöfn gangvart ferðamönnum.

Í nútíma samfélagi þekkist það varla, að íbúum sé boðið upp á það að liggja þvers og kruss ælandi í farþegaferju stóran hluta af vetrinum og því gríðarlega mikilvægt að við sameinumst öll um að berjast fyrir bættum samgöngum og af því að nú eru miklir óvissutímar hjá vinum okkar í Grindavík, þá skulum við hafa það í huga að ef það hefðu verið komin göng milli lands og Eyja í janúar 1973, þá hefði aðeins tekið 2-3 tíma að tæma alla eyjuna.

Lundasumarið 2023

Lundaballið er um næstu helgi og því rétt að gera sumarið upp.

Pysjueftirlitið er að detta í 3000 bæjarpysjur, sem þýðir að bæjarpysjan er þá ca. 5000 pysjur og miðað við að bæjarpysjan sé um eða innan við 1%, þá er pysjufjöldin úr öllum fjöllum Vestmannaeyja ca. 5-700 þúsund og miðað við tæplega 90% varp, má reikna með að fjöldi fullorðins lunda í Vestmanneyjum sé ca. 15-1600 þúsund og miðað við pysjufjöldan síðustu 5 árin, þá er lundastofninn í Vestmannaeyjum ca. 5 milljónir fugla.

Einhverjum finnst þetta kannski háar tölur, en hafa verður í huga að þegar ástand lundans var sem best hér í Eyjum, þá var alltaf talað um að hann væri ca. 8 milljónir, þannig að töluvert vantar upp á að við náum aftur fyrri styrk, en svolítið sérstakt þegar maður rennir yfir þessar tölur að hugsa til þess að fuglafræðingar á Íslandi hafa fyrir nokkrum árum síðan komið lundanum á válista á þeim forsendum að stofninn telji aðeins um 2 milljónir fugla á Íslandi. 

Mín skoðun er hins vegar óbreytt, ég tel að heildarfjöldi lunda á Íslandi sem amk. upp undir 20 milljónir fugla.

Það olli töluverðum vonbrigðum að sjá frá núverandi umhverfisráðherra nýja nefnd sem á að fjalla um fuglaveiðar á Íslandi í samráði við hagsmunaaðila, en þar er enginn lundaveiðimaður. Mjög sérstakt og eiginlega stórfurðulegt, en ég held að við hér í Eyjum þurfum ekki að hafa miklar áhyggjur amk ekki á meðan bæjarstjórnin stendur í lappirnar og svo er að sjálfsögðu ekkert mál að skoða allan lundann sem er hér yfir besta tímann. 

Hafa verður þó í huga, að þessi seinkun hjá lundanum um amk mánuð ætti að vera rannsóknarverkefni út af fyrir sig, og ekki bara það, heldur virðist skrofan hafa seinkað sér líka, en miðað við það sem ég hef heyrt, þá voru veiddir ca. tæplega 2000 lundar í Vestmannaeyjum í sumar, sem er að sjálfsögðu bara dropi í hafið miðað við pysjufjöldann.

Spurt og svarað.

Þó ég sé nú enginn sérfræðingur í málefnum lundans, þá fæ ég samt alltaf nokkrar spurningar sem ég ætla nú að reyna að svara hér.

Margir veiðimenn höfðu samband við mig eftir að hafa hlustað á konu í viðtali á RÚV í byrjun ágúst, sem ég veit ekki betur að sé fædd og uppalin hér í Vestmannaeyjum, fá þá spurning:

Hvers vegna fljúga lundapysjurnar á ljósin í bænum?

og heyra þetta furðulega svar:

Þær ruglast á ljósunum og stjörnunum.

Þar sem ég þekki manneskjuna, þá prófaði ég að senda á hana fyrirspurn, hvort að hún hafi ekki verið að ruglast á t.d. glampanum frá sjónum og ljósunum, eða einhverju slíku? En fékk þetta skemmtilega svar:

Þú veist ekkert hvað pysjurnar hugsa.

Þannig var nú það, en ástæðan fyrir því að pysjan flýgur aðallega í myrkri er til þess að sleppa við að vera étin á leiðinni niður á sjó, þar sem hún eyði amk 80% af ævinni. 

Ruglingurinn í sambandi við ljósin er að mínu mati einfaldlega vegna þess, að hún sér eitthvað og bara eðlilegt að stefna því á það sem þú sérð. 

Ég var spurður af því í sumar, hvort veiðst hefði lundi í Vestmannaeyjum sem merktur var annarstaðar?

Mér er ekki kunnugt um að pysjur séu merktar annarstaðar á landinu, en ef svo er, þá er það alveg klárlega í mjög litlu magni, allavega miðað við hér. 

Ég hef einnig þurft að heyra ansi oft þá fullyrðingu, að þegar allt fyllist af lunda hér í byrjun ágúst, þá sé það hugsanlega lundi sem er að koma að norðan. Ég tel einfaldlega að þetta sé alrangt, enda engar sannanir séð fyrir þessu, enda nokkuð augljóst að lundi sem hefur klárað sín mál í sinni heimabyggð, til hvers í ósköpunum ætti hann að koma hingað?

Það er líka hægt að svara þessu á annan hátt, en eftir því sem ég veit best hefur verið lítið um endurheimtur á merkjum frá Eyjum síðustu árin. Fyrir ca. 35-40 árum síðan var ég á leiðinni upp í Klif, en sé þá að það er maður þar, svo ég settist bara bakvið klett í brekkunni. Mikið af fugli þar á þeim tíma og háfaði á stuttum tíma 46 lunda, en ég man alltaf eftir þessu vegna þess, að það voru 20 merktir. Einnig fékk ég einu sinni 12 merkta neðst í Vatnsskilunum á þessum árum, en yfirleitt fékk maður kannski 1 merktan á viku vestur á fjalli eða í suðurfjöllunum, þannig að lundinn sem er merktur sem bæjarpysja fer því ekkert mjög langt og heldur sig því, að mestu leyti, þar sem hann kemur upphaflega úr varpi og þar sem ekkert hefur verið veitt í Klifi, Heimakletti og Halldórsskoru vestur á fjalli síðustu 15 árin eða svo, þá er eðlilegt að lítið sé um endurheimtu á merkjum.

Að gefnu tilefni. Ég hef eins og allir aðrir fylgst með umræðunum um hinar mjög svo umdeildu hvalaveiðar. Fyrir mér, sem sjómanni, þá er allt sem er í hafinu ein heild og ef þú tekur af einum stofni, sem margir nýta, þannig að ójafnvægi skapast í hafinu, þá að sjálfsögðu lenda þeir stofnar sem neðstir eru í goggunarröðinni illi í því. Nú er metfjöldi af þorski á Íslandsmiðum og allt fullt af hval. Á meðan við nýtum ekki þessa stofna, eins og vera ætti, þá mun það að sjálfsögðu, fyrr eða síðar, bitna á þeim sem eru aftast í röðinni og það eru að sjálfsögðu fuglastofnarnir.

Óska öllum gleðilegrar skemmtunar á lundaballinu.

Fiskveiðiáramót 2023

Það kom ekkert sérstaklega á óvart að hæstvirtur matvælaráðherra skyldi ákveða að fara aðgjörlega að ráðgjóf Hafró fyrir næsta fiskveiðiár, en svolítið sérstakt að lesa röksemdir hæstvirts ráðherra fyrir því.

En þar kemur m.a. annars fram, að mati ráðherra, að það sé ekkert óeðlilegt þó að skekkja sé í útreikningum Hafró, en það sé betra, hinsvegar, ef um er að tala vanmat á stofnstærð vegna þess að þá er bara hægt að geyma fiskinn í hafinu og veiða hann seinna. 

Mjög sérstakt að lesa þetta, en það er augljóst fyrir alla sem starfa í sjávarútvegi að eftir því sem að meira verður af stærra þorski, þá þarf einfaldlega meiri lífsmassa til að halda honum við, en í sumum skýrslum Hafró hefur verið nefnt að það vanti allan smáa þorskinn, en hann er að sjálfsögðu hluti af því sem stórþorskurinn étur.

Einnig er augljóst að með því að geyma þorskinn í hafinu, þá munum við ekki sjá humarstofninn ná sér og mikil óvissa er um komandi loðnuvertíð en loðnustofninn væri að sjálfsögðu í betra standi, ef ekki væri of mikið af stórþorsk sem þarf að fæða. 

En hvað á ráðherrann við með að ef skekkjur eru í útreikningum Hafró? Tökum dæmi. 

Gullkarfinn var skorinn niður fyrst fyrir þremur árum síðan og svo aftur ári seinna um samtals liðlega 50% á tveimur árum, en er núna aukinn um 46%. Nú er það þannig að gullkarfinn er mjög lengi að vaxa, svo hversvegna er sveifla á þremur árum á gullkarfanum upp á 100%?

Svarið er mjög einfalt. Fyrri útreikningar eru rangir og svo er verið að leiðrétta, en kostnaðurinn fyrir okkur sem störfum í sjávarútveginum er hins vegar sá að mörg störf töpuðust í millitíðinni og nokkrar útgerðir lögðu upp laupana.

Tökum annað dæmi, ýsan. Fyrir fiskveiðiárið 18/19 er ýsan aukin um 40%. Sumarið 2019 kemur svo frá Hafró úps, reikningsskekkja og niðurskurðum upp á 36%, en viti menn, síðan þá hefur ýsukvótinn verið aukinn um hátt í 50%, svo vissulega er það rétt hjá ráðherranum að því leytinu til að það eru svo sannarlega skekkjur í útreikningum Hafró. Hins vegar er alrangt hjá henni að hægt sé að geyma fiskinn þangað til seinna, nema ef vera kynni til þess að þjóna hagsmunum þeirra örfáu sem eiga einhverjar aflaheimildir.

Fékk þessa ágætu útreikninga í dag. 

Núverandi kvótakerfi er 40 ára gamalt á næsta ári. Ef tekinn er allur hagnaður í sjávarútvegi í öll þessi ár og deilt með tveimur, þá værum við sennilega komin með þá upphæð sem þjóðin hefur tapað á þessu kvótakerfi á þessum tíma. 

Er ekki tími kominn til að fara að breyta þessu?

Ps. Að gefnu tilefni, ef hæstvirtur matvælaráðherra skyldi nú óvart lesa þetta einhverstaðar hjá mér, þá þykir mér það miður að ég skyldi óvart senda henni útskýringar Jóns Kristjánssonar, fiskifræðings, á ákvörðun ráðherrans og þá ákvörðun ráðherrans að blokkera mig á facobook með það sama, en við erum nú orðnir amk 2 varaþingmenn hjá Flokki fólksins sem hún hefur blokkerað og af því er virðist fyrir það eitt að hafa smá vit á Íslenskum sjávarútvegi. Eitthvað sem ráðherrann hefur svo sannarlega ekki.