Sjómannadagurinn 2015

Það hefur heldur betur gefið á bátinn hjá sjómönnum í vetur, en hjá sumum kannski svolítið meira heldur en hjá öðrum, en það vakti töluverða athygli hérna í Eyjum t.d. í febrúar að þegar landlega var í suðlægum áttum og 10-12 metra ölduhæð sunnan við Eyjar og allur eyjaflotinn í landi, þá voru að koma línuveiðarar frá Grindavík og byrja að leggja og draga sunnan við Eyjar. Það kom því ekki á óvart þegar fréttist að nokkrir línubátar frá Grindavík hefðu fengir á sig brotsjóa í vetur og m.a. amk. tveir orðið fyrir nokkru tjóni, en spurningin er sú, hvers vegna eru menn að róa í svona hættulegum aðstæðum?

Þekktur skipstjóri hér úr Eyjum, sagði mér frá því að hann hefði haft samband við skipstjóra á línubát sem lenti í tjóni í febrúar, en skipstjórinn þar umborð vildi bara sem minnst segja um málið.

Það eru í gangi sögur um að hjá einstaka fyrirtækjum í Grindavík séu það ekki skipstjórarnir, í öllum tilvikum, sem ákveða hvort farið sé á sjó eða ekki.

Ég hringdi í vikunni umborð í línuveiði skipið Fjölni frá Grindavík, sem hefur síðustu daga verið að ryksuga upp trillu miðin við Eyjar (ótrúlegt að þessi öflugu skip skuli ekki þurfa að sæta sömu landhelgis takmörkunum og önnur togskip). Sá sem var á vakt sagðist að sjálfsögðu ekki kannast neitt við að útgerðar fyrirtækið sem hann starfaði hjá væri með nokkur óvenjuleg vinnubrögð, en sagði þó þekkt að í Grindavík væri einmitt annað línu útgerðar fyrirtæki, sem sjómenn í Grindavík forðuðust í lengstu löð að ráða sig hjá, nema ef ekkert annað væri í boði. Vonandi verður tekið á þessu í sjóprófum sem haldin voru vegna þessara tjóna en sennilega verður þetta þaggað niður 

Makrílveiðar smábáta hafa verið mikið í umræðunni að undanförnu, en ég tók fyrst þátt í umræðunni á landsþingi smábátaeiganda, en innan LS hafði verið sett saman svokölluð makrílnefnd frá helstu hagsmuna aðilum og í forsvari fyrir þeirri nefnd var ungur maður, sem er í dag, eftir því sem ég veit best, með mestu aflareynsluna. Fljótlega kom frá þessari nefnd tillaga um að frumkvöðlaréttur yrði virtur. Að sjálfsögðu var skotið á þessa menn að þeir væru bara að biðja um kvóta, en því var alfarið hafnað af nefndinni og ítrekað að það væri bara verið að tala um að virða frumkvöðlarétt. Tillögu þessari var að sjálfsögðu hafnað af LS. 

Í mars sl. var ég að horfa á umræður um makrílveiða smábáta á Alþingi og það vakti töluverða athygli mína orð sjávarútvegsráðherra, en þau voru nokkurn veginn svona: 

"Ég ætla að sjálfsögðu að tryggja það, að frumkvöðlaréttur smábáta verði virtur."

Aftur þetta orð, frumkvöðlaréttur. Eftir að hafa spurst lítillega fyrir um, þá var því hvíslað að mér að þessi ungi maður, sem var í forsvari fyrir makríl nefnd LS með þessa mikla aflareynslu í makrílveiðum, hefðu undanfarin ár verið einn af forystu mönnum í félagi ungra Framsóknarmanna og ég sé í dag að hann er í varastjórn ungra Framsóknarmanna, og til að kóróna það, þá fékk þessi sami maður nýlega 40 milljón króna styrk vegna tilrauna og frumkvöðla vinnu við nýtingar á öðrum ónýttum sjávar auðlindum, en mér er sagt að miðað við gangverð á makríl kvóta í dag, þá gæti söluandvirði makrílkvóta þessa unga manns numið allt að 300 milljónum. Reyndar hafði því verið hvíslað að mér áður að þar sem annar hagsmuna aðili í þessum sama geira væri nú á þingi einmitt fyrir Framsóknarflokkinn, þá væri nú nánast öruggt að þetta frumvarp færi í gegn, svo það klárlega amk. peningalega borgar sig að vera í Framsóknarflokknum.

Ég var reyndar að spá í það, hvort ég ætti kannski að sækja um styrk vegna frumkvöðlaréttar míns fyrir að gagnrýna vinnubrögðin við Landeyjahöfn og sjá hvort að einhverja millur dyttu inn um lúguna? En sennilega myndi það ekki ganga enda er ég ekki skráður í Framsóknarflokkinn.

Ég hef oft gagnrýnt vinnubrögð Hafró og ætla ekki að sleppa því nú, frekar en áður. Sjómenn fá reyndar oft að heyra það, að þeir vilji bara veiða óheft og helst klára allt í sjónum, en svo er alls ekki. Í mínum huga er sjómaður ekki ósvipaður og bóndinn sem vill sá og uppskera á hverju ári með skynsamlegri nýtingu. Það er ljóst af vinnubrögðum Hafró að þar er ekki í gangi nýtingar stefna, heldur fyrst og fremst verndar stefna og ég get vel skilið það að fyrir fólk sem þekkir ekki til, hvort sem er á þingi eða annar staðar, að það sé í sumum tilvikum auðvelt að selja þeim hugmundina um að geyma í hafinu til að veiða seinna, en svona bara virkar þetta ekki. 

Það eru amk. 2-3 ár síðan að aukning í aflaheimildum í þorski hefði átt að byrja, og jafnvel ennþá fyrr ef út í það er farið. Afleiðingarnar af því að þetta hafi ekki verið gert sjáum við í dag. Ég hef aldrei séð aðra eins þorsk gengd við Eyjar og núna á vertíðinni og á sama tíma sjáum við að humarkvótinn er skorinn niður núna á hverju ári og ég heyrði í humar skipstjóra um daginn, að það væri nánast enginn smá humar að hafa á miðunum og raunar lítið annað en þorsk og löngu sem, eins og allir sjómenn vita, éta gríðarlegt magn af humri. Það er því ljóst að það er komin stór skekkja í hafinu og gríðarlega mikilvægt að leiðrétta sem fyrst.

Þarna hefði ráðherra átt að grípa inn í, sem og varðandi aðrar tegundir, og svolítið sorglegt að horfa upp á ráðherra fela sig stöðugt á bak við gölluð gögn Hafró og í raun svolítið furðulegt, að þessir tveir flokkar sem mynda meirihluta á þingi í dag, skuli svona oft velja sér sjávarútvegsráðherra sem fyrst og fremst hefur unnið sér það til menntunnar, að kunna að mæla hitann í beljum og með afar takmarkaða þekkingu á sjávarútvegi. Reyndar hafa einstaka þingmenn talað um að taka ætti mark á þekkingu og reynslu sjómanna, en þetta heyrist nú yfirleitt aðeins rétt fyrir kosningar. 

Að lokum þetta:

Maður heyrir oft úr fréttum þessar öfgafullu fréttir af ofsa veiði eða ofsa gróða sumra útgerðarfyrirtækja og t.d. í nýjustu fiskifréttum er fullt af myndum af nýju, glæsilegu uppsjávar veiðiskipi, en það fer frekar lítið fyrir hinni hliðinni. Ný skip færri störf, meiri gróði meiri hagræðing, færri störf sjómanna, slagurinn um hvert pláss gríðarlegur og þegar maður horfið á umræður á Alþingi Íslendinga um skattlagningu á útgerðina, þá virðist enginn muna eftir sjómönnunum, lausir samningar sjómanna árum saman, sjómanna afslátturinn tekinn af, lög á verkföll sjómanna og það gleymist því miður allt of oft í æsi fréttamennsku fjölmiðlanna, að þó svo að margir sjómenn hafi mjög góð laun, þá er það svo sannarlega misjafnt eftir útgerðum og miðað við mína þekkingu og reynslu, þá vinna þeir svo sannarlega fyrir hverri einustu krónu. Það er ekkert grín að vera sjómaður á landinu okkar þegar veðrið er eins og í vetur og ég ætla eins og aðrir sjómenn að halda sjómannadaginn hátíðlega og óska því öllum sjómönnum til hamingju með daginn.