Herjólfur 3. vs. Herjólfur 4.

Það er komið meiri en ár síðan ég lofaði því að fjalla aðeins um þessi 2 skip og bera þau síðan saman og þar sem Herjólfur 3. er kominn á sölu er kannski tímabært að gera það núna.

Byrjum á byrjuninni.

Herjólfur 3. er þrítugur núna í sumar og ýmislegt gekk nú á, bæði í aðdragandanum að komu hans og svo í fyrstu prufusiglingum. 

Fyrst ber að nefna náttúrulega ákvörðun þáverandi samgönguráðherra um að stytta skipið, sem sumir telja að hafi gert það verra eftir á, og á tímabili var Herjólfur 3. kallaður "Manndrápsfleytan". 

Á hringferðinni sem farin var í kring um landið til að kynna skipið kom í ljós, að skipið valt alveg gríðarlega þegar búið var að taka inn veltiuggana. Þetta mál var að hluta til leyst haustið 93 þegar Herjólfur fór til Noregs, þar sem ýmislegt var lagfært og endurbætt og m.a. settir undir hann andveltikilir og segja þeir sem þekkja til, að þetta hafi stórlega bætt sjóhæfni skipsins, en í hringferðinni hinni frægu lenti Herjólfur 3. í svo slæmum sjó utan við Hornafjörð, að allt fór á hvolf í eldhúsinu og m.a. sprakk sultutunna og fleira inni á lager skipsins og á tímabili kom upp leki efst í skipinu og eftir því sem mér er sagt, var þar ökkladjúpt vatn þegar að var komið. Ýmislegt annað hefur að sjálfsögðu komið upp á, en ég læt þetta duga, en Herjólfur 3. hefur reynst okkur vel, þó svo að aldurinn sé svo sannarlega farinn að færast yfir og margir muni sakna skipsins.

Herjólfur 4.

Eins og gengur og gerist með ný skip, þá slapp Herjólfur 4. ekki við byrjunarörðugleika, en á leiðinni til landsins bilaði annar uggi skipsins, þannig að það varð að byrja á því að fara í slipp. Ekki voru tilbúin fríholtin við bryggjurnar og ekki hleðslustöðvarnar þegar hann kom, en þetta er allt saman komið í dag. 

Framan af var mikið um að aftur og/eða framlúga ekki opnaðist eða lokaðist, en þetta er sem betur fer líka búið að leysa. Bekkir á sóldekki losnuðu, þá er búið að sjóða fasta. Pilothurð gekk inn, en það er búið að laga hana. Spilbúnaður hefur brotnað, eða réttara, festingar á spilbúnaði. Taka þurfti öll batterí í skipinu í gegn og skipta um skífur í þeim. Aðstaða í eldhúsinu var ekki fullnægjandi, en það er búið að laga, einnig hefur vantað töluvert upp á aðstöðu fyrir áhöfnina, sérstaklega þegar siglt er til Þorlákshafnar og í skveringunni sl. haust var ákveðið að fara yfir annan drifbúnaðinn og eftir að hann hafði verið tekinn í gegn, var ákveðið að taka hinn líka. 

Það góða við þetta allt saman er, að þetta eru allt meira og minna allt vandamál sem eru að baki, en það tók töluverðan tíma fyrir áhöfnina að læra á td. öll tölvukerfi skipsins, enda er þetta nútíma skip og með nemum út um allt. 

Ýmislegt annað mætti nefna, en ég ætla að láta þetta duga í bili.

Herjólfur 3. vs. Herjólfur 4.

Það er svolítið erfitt að svara því, hvort skipið er betra, þó að flestir myndu nú segja að það væri augljóst þegar borið er saman annarsvegar nýtísku rafmagnsferja og 30 ára gamalt skip, en það eru plúsar og mínusar báðum megin. 

Margir höfðu áhyggjur af því, hvernig Herjólfur 4. myndi standa sig í siglingum til Þorlákshafnar, verandi svona grunnrist skip, en þær áhyggjur eru í raun og veru að mestu leyti að baki, enda skipið alveg sérstaklega stöðugt, þó svo að það láti að sjálfsögðu illa í vondum brælum, eins og önnur skip, en aðal ástæðan fyrir því, hversu sá nýi er stöðugur er einmitt miklu stífari stöðugleika reglur þegar hann er smíðaður, heldur en sá gamli. 

Sama má segja um bíladekkið, en bíladekkið á þeim nýja er einfaldlega klössum betra heldur en á þeim gamla að öllu leyti.

Stærstu áhyggjur mínar hins vegar voru þær, að svefnrými í þeim nýja væri þá mikið færri heldur en í þeim gamla. Það hefur algjörlega gengið eftir, þó svo að kojum hafi verið bætt við í þeim nýja þá nálgast hann ekki þeim gamla að þessu leyti vegna þess, að það er líka hægt að nota bekkina í þeim gamla til að leggja sig, en ekkert slíkt er í þeim nýja. 

Sama gildir um ganghraðann á skipunum, en mér þótti það mjög sérstakt að hér væri verið að smíða nýtísku ferju, að hún gengi aðeins hægar heldur en 30 ára gömul ferja. 

Margir hafa kvartað um þrengsli á milli sætisraða í þeim nýja og eins, hversu erfitt sé að komast í kojurnar í skipinu, en þar sem við siglum mun oftar til Landeyjahafnar á þeim nýja, þá má segja að þetta jafni sig út.

Í sjálfu sér er kannski engin ein niðurstaða um hvort skipið sé betri að öllu leyti, en að sjálfsögðu gríðarlega margt í nýju ferjunni sem gerir hana mun betri en þann gamla, eðlilega, en það er þó þetta atriði varðandi klefana og svefnaðstöðuna í þeim gamla, sem gerir hann betri að því leytinu amk.

Fólkið okkar.

Á síðasta ári fór áhöfnin á Herjólfi í stutt verkfall á mjög vondum tíma fyrir okkur öll, en það er nú einu sinni þannig að verkföll hafa alltaf bitnað á þeim sem síst skyldi, en mér fannst sumir hér í bæ ganga ansi langt í gagnrýni sinni á áhöfnina og maður varð eiginlega hálf miður sín að sjá hvernig sumir létu, því að sjálfsögðu á áhöfnin sinn rétt, eins og við öll hin og gleymum því ekki, að þetta er fólkið okkar. Mest megnis fjölskyldufólk sem þarf að standa við sínar skuldbindingar eins og við öll hin, en er um leið líka fólkið sem heldur þessari dýrmætu samgönguleið okkar opinni allt árið, alveg sama hvernig viðrar.

Þakkir.

Við þekkjum nú öll fólkið sem starfað hefur þarna umborð í fjölda mörg ár, en nokkuð hefur verið um það núna, sérstaklega síðustu 2 árin, að fólk hafi hætt bæði vegna aldurs eða til þess að hverfa til annarra starfa og þó svo að ég þekki nú ekki öll nöfnin og biðst nú afsökunar á því, þá langar mig að telja upp nokkur nöfn, vonandi fer ég rétt með?

Ágústa Magnúsdóttir

Ágústa Kjartansdóttir

Kristín Guðjónsdóttir

Einar Jónsson

Gísli Guðnason

Einar Magnússon

Heiðar Páll Halldórsson

Eðvald Sigurðsson

Elliði Aðalsteinsson

og fleiri og fleiri mætti nefna, en mig langar að lokum að nefna vin minn Guðlaug Ólafsson, skipstjóra, en maður saknar þess oft að heyra ekki glaðlegu röddina hans, enda alltaf hress og kátur.

Takk öll fyrir frábært starf í gegnum árin, sum fleiri en önnur og gangi ykkur öllum allt í haginn hvað sem þið takið fyrir stafni.

 

 

 

Vertíðin 2017

 Að undanförnu hafa borist fréttir um það að þrátt fyrir gríðarlegan niðurskurð á aflaheimildum, þá hafi stórútgerðin væntingar um það að þrátt fyrir minni kvóta þá muni þeir jafnvel halda óbreyttum hagnaði og jafnvel bæta í, vegna þess að hin hliðin á minni afla er oft á tíðum hærra afurðarverð.

En um þessa hlið útgerðarinnar fjallaði ég um í grein sem ég skrifaði sumarið 2017 og birti hér aftur í heild sinni.

 

Ótrúlega sérstök vertíðin 2017 fyrir marga staði. Fyrst þetta langa verkfall sem stóð frá því um miðjan des. 2016 til um miðjan febr. 2017, en að sögn flestra sjómanna sem ég hef rætt þetta við, þá skilaði þetta nákvæmlega engu. Loðnuvertíðin sem fylgdi svo í kjölfarið var afar sérstök í marga staði, því eins og sumir kannski muna, þá fann Hafró nánast enga loðnu s.l. haust og því útlit fyrir að það yrði jafnvel ekkert veitt samkv. Því. Það voru síðan útgerðarmenn sjálfir sem gripu inn í og lögðu Hafró til fjármagn til að fara í nánari rannsóknir sem aftur skiluðu sennilega einni bestu loðnuvertíð í mörg ár, með vertíð upp á ca. 22 milljarða króna og frekar furðulegt að hugsa sér, að ef farið hefði verið eftir tillögum Hafró frá því um haustið, þá hefði sennilega ekkert verið veitt. Reyndar hef ég heyrt í nokkuð mörgum sjómönnum á uppsjávarskipum sem telja að þessi góða veiði í nótina á vertíðinni hafi að hluta til amk verið vegna þess að ekki var búið að fara og trolla í gegn um loðnuna eins og yfirleitt er gert í upphafi loðnuvertíðar og þannig dreifa loðnunni, en í staðinn fékk hún tækifæri til þess að þétta sig, sem svo aftur skilaði þessari frábæru loðnuvertíð. Aflabrögðin á bolfiskskipunum voru ævintíarleg eins og síðustu ár og gott dæmi um það er aflaskipið Vestmannaey, sem fiskaði á tímabilinu 15. febrúar til 30. apríl, eða á aðeins 10 vikum, 1600 tonn af slægðum fiski, sem miðað við fisku upp í sjó væri þá yfir 2000 tonn og með aflavermæti upp á 350 milljónir. Ef tekið er tillit til þess tíma sem fer í að sigla til og frá miðunum, tímann sem fer í löndun, lögbundin frí, sem og tímabil þar sem skipið var sent til annara veiða en að veiða þorsk á miðunum við Eyjar, þá má reikna með að skipið hafi verið aðeins 6-7 vikur á miðunum til að ná þessum afla, sem hlýtur að teljast amk. Íslandsmet ef ekki heimsmet. Ég hringdi eitt sinn í törninni í Bigga á Vestmannaey og spurði hann út í, hvernig hann sæi fyrir sér muninn á því, hvernig lóðaði á fiskimiðunum núna og síðan aftur á þeim tíma þegar hann var að byrja á sjó fyrir daga kvótakerfisins, þegar við vorum að veiða upp undir helmingi meiri þorsk heldur en í dag og svar hans var þannig, að í dag lóðar einfaldlega miklu meira heldur en í gamla daga. Svarið kom mér ekki á óvart, enda man ég vel eftir því þegar ég var að byrja í útgerð og þeir sem eldri voru töluðu um að þetta snaga fiskirí sem við vorum í á þeim tíma (kring um 90) væri frekar leiðinlegt vegna þess, að á árum áður hefðu menn einfaldlega fiskað bara á drullunni. Merkilegt nokkuð, sl. 3 ár hefur verið algjört mok á öll veiðarfæri á drullunni í kring um Eyjar, en stóra spurningin er þessi, hvers vegna leggur Hafró ekki til verulega aukningu í þorskveiðum? Í gegn um árin hef ég oft heyrt þær samsæriskenningar að það séu í raun og veru ekki Hafró sem stjórni því hversu mikið er leyft að veiða, heldur sér stórútgerðin, eða þeir sem hafa mestu aflaheimildina í þorski, sem stjórni á bak við tjöldin. Ekki þekki ég þetta en, ef ég reyni að setja mig í spor útgeraraðila sem ræður yfir miklum aflaheimlidum í þorski, þá er ég ekkert viss um að ég hefði áhuga á að fá meiri kvóta til að veiða með tilheyrandi kostnaði, heldur hefði ég sennilega miklu meiri áhuga á að fá hærra verð fyrir það sem ég mætti veiða. Auk þess er að sjálfsögðu miklu auðveldara að sækja kvótann og minni kostnaður við að sækja hann úr hafini, þegar magnið í hafinu er miklu meira en úthlutaðar aflaheimildir. Auk þess skiptir miklu máli fyrir þá sem eiga mesta kvótann í dag og eru að leigja mikið af kvóta frá sér, að ekki sé aukið við kvótann, vegna þess að það myndi einfaldlega lækka leigu verðið sem að skiptir miklu fyrir sumar útgrerðir í Vestmannaeyjum, enda þekkt að margar útgerðir í Eyjum leigja mikið af kvóta frá sér. Í sjálfu sér er ekkert við því að segja, en klárlega minnkar það tekjur sjómanna og fiskverkafólks sem og bæjarins. Það er víða mikill uppgangur hjá útgerðinni í Eyjum og eins gott, enda útgerðin lífæð Eyjamanna. Mikið byggt, sem er bara af hinu góða. Það eins sem ég hefði viljað segja að lokum er, að ég harma það að sumar útgerðir, sem jafnvel skila miklum hagnaði ár eftir ár, noti hagnaðinn því miður allt of mikið til fjárfestinga í öðrum bæjarfélögum á meðan tækifærin eru út um allt hér í Eyjum og maður fær það stundum á tilfinninguna, að hinar stærri útgerðir hér skilji ekki alveg þá ábyrgð og skyldur sem þær bera á því samfélagi okkar, sem viljum eiga heima í Vestmannaeyjum. Óska öllum sjómönnum og fjölskyldum þeirra gleðilegs sjómannadags. Georg Eiður Arnarson

Reyndar svolítið merkilegt að ég mundi vel eftir þessari grein minni, en fann hana hins vegar ekki inni á blogginu hjá mér, heldur þurfti að fara aðra leið til að grafa hana uppi, en eins og fram kemur í greininni, þá eru hagsmunir stórútgerðarinnar ekkert endilega tengdir auknum aflaheimildum, heldur miklu frekar hærra afurðarverði og að sjálfsögðu mun kvótaleigan fara upp úr öllu valdi við þennan niðurskurð og gera þar með líf leiguliðana enn erfiðara, en að sjálfsögðu muni tekjur sjómanna sem landa á föstum verðum minnka með minni afla og augljóslega líka landverkafólks, en þetta er nú einmitt lykillinn að því og þeirri ástæðu að stórútgerðin vilji engu breyta. Almennt viðurkenna þó allir sem ég hef talað við að undanförnu, að það þurfi að fara rækilega yfir bæði útreikninga og aðferðarfræði Hafró en áhuginn er kannski ekkert svo mikill þegar menn halda sínum hlut, alveg sama hversu mikið er skorið niður.

Vonandi verða alvöru breytingar eftir kosningarnar í haust og ef það er eitthvað sem ég hefði klárlega viljað sjá breytast á næsta kjörtímabili, þá er það það að áður en kjörtímabilinu verður lokið, þá verðum við aftur komin inn í það farsæla kerfi byggðum landsins til góðs að setja á frjálsar handfæraveiðar, enda augljóst að veður og tíðarfar sér alveg um að hamla þeim veiðum og ekki munum við tæma miðin með vistvænum handfærum.